الرئيسية
المنتديات
المشاركات الجديدة
بحث بالمنتديات
الغرف الصوتية
غرفة ٠٠٠٠
ما الجديد
المشاركات الجديدة
جديد مشاركات الحائط
آخر النشاطات
الأعضاء
الزوار الحاليين
مشاركات الحائط الجديدة
البحث عن مشاركات الملف الشخصي
تسجيل الدخول
تسجيل
ما الجديد
البحث
البحث
بحث بالعناوين فقط
بواسطة:
المشاركات الجديدة
بحث بالمنتديات
قائمة
تسجيل الدخول
تسجيل
تثبيت التطبيق
تثبيت
الرئيسية
المنتديات
القسم الثقافي
ركن اللغة العربية
ركـــن خاص بالأجرومية
جوازم الفعل المضارع
تم تعطيل الجافا سكربت. للحصول على تجربة أفضل، الرجاء تمكين الجافا سكربت في المتصفح الخاص بك قبل المتابعة.
أنت تستخدم أحد المتصفحات القديمة. قد لا يتم عرض هذا الموقع أو المواقع الأخرى بشكل صحيح.
يجب عليك ترقية متصفحك أو استخدام
أحد المتصفحات البديلة
.
الرد على الموضوع
الرسالة
<blockquote data-quote="ام عمران" data-source="post: 10340" data-attributes="member: 342"><p><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: blue">و<strong><span style="font-family: 'arial black'">أمَّا القسمُ الثَّانِي:</span></strong></span> </span></span></span><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span> </p><p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"><span style="color: black">- وهُوَ مَا يجزمُ فعلينِ،</span></span></span></strong></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"> <span style="color: black"> ويُسَمَّى أوَّلُهمَا فِعْلَ الشّرطِ،</span></span></span></strong></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"> <span style="color: black"> وثانيهمَا جوابَ الشّرطِ وجَزاءَهُ </span></span></span></strong></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"> <span style="color: black"><span style="color: blue">- فهُوَ عَلَى أرْبَعَةِ أنواعٍ:</span> </span></span></span></strong></span></p> <p style="text-align: center"></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: blue">النّوعُ الأوَّلُ:</span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">حَرْفٌ باتِّفاقٍ.</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black"><span style="color: blue">والنّوعُ الثَّانِي:</span> </span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">اسْمٌ باتِّفاقٍ.</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black"><span style="color: blue">والنّوعُ الثَّالثُ:</span> </span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">حَرْفٌ عَلَى الأصحِّ.</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black"><span style="color: blue">والنّوعُ الرَّابعُ:</span> </span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">اسْمٌ عَلَى الأصحِّ.</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black"><span style="color: blue">أمَّا النّوعُ الأوَّلُ:</span> </span></span></strong></span> </p><p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"><span style="color: black">فهُوَ <span style="color: navy">(إِنْ)</span> وحدَهُ، نحْوُ (إِنْ تُذَاكِرْ تَنْجَحْ): </span></span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">فَإِنْ: </span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">حَرْفُ شرطٍ جازمٌ باتِّفاقِ النّحاةِ،</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black"> يجزمُ فعليْنِ: الأوَّلُ فِعْلُ الشّرطِ، والثَّانِي جوابُهُ وجزاؤُهُ، </span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">و (تُذَاكِرْ): فِعْلٌ مُضَارِعٌ فِعْلُ الشّرطِ مَجْزُومٌ بإنْ وعَلامَةُ جَزْمِهِ السُّكونُ، وفاعلُهُ ضميرٌ مستترٌ فيهِ وجوباً تقديرُهُ أنتَ.</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">و (تَنْجَحْ)</span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">: فِعْلٌ مُضَارِعٌ جوابُ الشّرطِ وجزاؤُهُ، مَجْزُومٌ بإنْ، وعَلامَةُ جَزْمِهِ السُّكونُ، وفاعلُهُ ضميرٌ مستترٌ فيهِ وجوباً تقديرُه أنتَ.</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black"><span style="color: blue">وأمَّا النّوعُ الثَّانِي:</span> </span></span></strong></span> </p><p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"><span style="color: black">- وهُوَ المتَّفقُ عَلَى أنَّهُ اسمٌ- فتسعةُ أسماءٍ، وَهِيَ: </span></span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: navy">مَنْ، وَمَا، وَأَي، وَمَتى، وَأَيَّانَ، وَأَيْنَ، وَأَنَّى، وَحَيْثُمَا، وَكَيْفَمَا.</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">-</span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">فمِثالُ <span style="color: navy">(مَنْ)</span> قوْلُكَ: (مَنْ يُكْرِمْ جَارَهُ يُحْمَدْ) و(مَنْ يُذَاكِرْ يَنْجَحْ) </span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">وقولُهُ تعالَى: </span><span style="color: green">{فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ}.</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">-</span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">ومِثالُ<span style="color: navy"> (ما)</span> قوْلُكَ: (مَا تَصْنَعْ تُجْزَ بِهِ) و(مَا تَقْرَأْ تَسْتَفِدْ مِنْهُ)</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black"> وقوله تعالى:</span><span style="color: green"> {مَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُم}.</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">-</span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">ومِثالُ <span style="color: navy">(أي)</span> قوْلُكَ: (أَيَّ كِتَابٍ تَقْرَأْ تَسْتَفِدْ مِنْهُ)،</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black"> وقوله تعالى:</span><span style="color: green"> {أَيّاً مَا تَدْعُوا فَلَهُ الأَسْمَاءُ الحُسْنَى}. </span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">-</span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">ومِثالُ <span style="color: navy">(مَتَى)</span> قوْلُكَ: (مَتَى تَلْتَفِتْ إِلَى وَاجِبِكَ تَنَلْ رِضَا رَبِّكَ)، وقولُ الشَّاعرِ: </span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span> </p><p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"><span style="color: black">أَنـَا ابـْنُ جَلاَ وَطَلاّعُ الثَّنـَايَا مَتَى أَضَعِ العِمَامَةَ تَعْرِفُونِي</span></span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">-</span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">ومِثالُ<span style="color: navy"> (أَيَّانَ)</span> قوْلُكَ: (أَيَّانَ تَلْقَنِي أُكْرِمْكَ)، وقولُ الشَّاعرِ: </span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span> </p><p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"><span style="color: black">فَأَيَّانَ مَا تَعْدِلْ بِهِ الرِّيِحُ تَنْزِلِ </span></span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">-</span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">ومِثالُ <span style="color: navy">(أَيْنَمَا)</span> قوْلُكَ: (أَيْنَمَا تَتَوَجَّهْ تَلْقَ صَدِيقاً)</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black"> وقولُهُ تعالَى: <span style="color: green">{أَيْنَمَا يُوَجِّهْهُ لا يَأْتِ بِخَيْرٍ}</span> وقوله: </span><span style="color: green">{أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِككُّمُ المَوْتُ}.</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">-</span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">ومِثالُ: <span style="color: navy">(حَيْثُمَا)</span> قولُ الشَّاعرِ: </span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span> </p><p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"><span style="color: black">حَيْثُمَا تَسْتَقِمْ يُقَدِّرْ لَكَ اللَّ هُ نـَجَاحاً فِي غَابِرِ الأَزْمَانِ</span></span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">- </span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">ومِثالُ <span style="color: navy">(كَيْفَمَا)</span> قوْلُكَ: (كَيْفَمَا تَكُنِ الأُمَّةُ يَكُنِ الوُلاَةُ) و(كَيْفَمَا تَكُنْ نِيَّتُكَ يَكُنْ ثَوَابُ اللَّهِ لَكَ).</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span> </p><p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"><span style="color: black">ويُزادُ عَلَى هذِهِ الأسْمَاءِ التّسعةِ<span style="color: navy"> (إِذَا)</span> فِي الشِّعرِ كمَا قالَ المؤلِّفُ، وذلكَ ضرورةٌ نحْوُ قوْلِ الشَّاعرِ: </span></span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">اسـْتَغْنِ </span></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black">مَا أَغْنَاكَ رَبُّكَ بِالغِنَى وَإِذَا تُصِبْكَ خَصَاصَةٌ فَتَجَمَّلِ</span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black"><span style="color: blue">وأمَّا النّوعُ الثَّالثُ:</span> </span></span></strong></span> </p><p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"><span style="color: black">- وهُوَ مَا اختُلِفَ فِي أنَّهُ اسْمٌ أوْ حَرْفٌ، والأصحُّ أنَّهُ حَرْفٌ- فذلكَ حَرْفٌ واحدٌ وهُوَ <span style="color: navy">(إِذْمَا)</span> ومِثَالُهُ قولُ الشَّاعرِ: </span></span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span> </p><p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"><span style="color: black">وَإِنَّكَ إِذْمَا تَأْتِ مَا أَنْتَ آمِرٌ بـِهِ تـُلـفِ مـَنْ إِيَّاهُ تـَأْمُرُ آتـِيَا</span></span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: black"><span style="color: blue">وأمَّا النّوعُ الرَّابعُ:</span> </span></span></strong></span> </p><p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="color: #000000"><span style="color: black">- وهُوَ مَا اختُلِفَ فِي أنَّهُ اسْمٌ أوْ حَرْفٌ، والأصحُّ أنَّهُ اسمٌ- فذلكَ كلِمَةٌ واحدةٌ، وَهِيَ <span style="color: navy">(مَهْمَا)</span> ومِثَالُهَا قولُهُ تعالَى: <span style="color: green">{وَقَالُوا مَهْمَا تَأْتِنَا بِهِ مِنْ آيَةٍ لِتَسْحَرَنَا بِهَا فَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنينَ}</span> وقولُ الشَّاعرِ: </span></span></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span></p><p><span style="font-size: 18px"><strong><span style="font-family: 'arial black'"></span></strong></span> </p><p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong><span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وَإِنَّكَ مـَهـْمــَا تُعْطِ بَطْنـَكَ سُؤْلَهُ وَفَرْجَكَ نَالاَ مُنْتَهَى الذَّمِّ أَجْمَعَا</span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">أمثلة :</span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">مثالُ (إنْ):</span> كما في قولِهِ تعالى: <span style="color: green">{إنْ أحسنتُمْ أحسنتُمْ لأنفسِكُم}</span>، وتقولُ في إعرابِهِ: </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">إن: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">حرفُ شرطٍ جازمٌ يجزمُ فعلين الأوَّلُ فعلُ الشَّرطِ والثَّاني جوابُهُ وجزاؤه.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">أحسنْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشَّرطِ وهو ماضٍ محلُّهُ جزمٌ، والتَّاءُ ضميرُ المخاطبِ فاعلٌ، والميمُ علامةُ الجمعِ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وأحسنتُم:</span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">الثَّاني في محلِّ جزم جوابُ الشّرطِ، فالشَّرطُ والجوابُ ماضيان في هذا المثالِ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <p style="text-align: right"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتارةً يكونان مضارعين كما في قولِهِ تعالى: </span><span style="color: green">{وإن تعودُوا نَعُدْ}: </span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">إن: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">حرفُ شرطٍ جازمٌ يجزمُ فعلين الأوَّلُ فعلُ الشَّرطِ، والثَّاني جوابُهُ وجزاؤه.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">تعودوا: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلٌ مضارعٌ فعلُ الشَّرطِ مجزومٌ بإنْ، وجزمُهُ حذفُ النّونِ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وقولُهُ: نَعُدْ: جوابُ الشَّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ وهو فعلٌ مضارعٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتارةً يكونان مختلفين </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">بأن يكونَ الأوَّلُ ماضيًا مثلاً والثَّاني مضارعًا كما في قولِهِ تعالى: <span style="color: green">{مَنْ كانَ يريدُ حرثَ الآخرةِ نزِدْ له في </span><span style="color: green">حَرْثِهِ}:</span> </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فكان: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشّرطِ في محلِّ جزمٍ بِمَنْ الشّرطيَّةِ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وقولُهُ: نَزِدْ: فعلٌ مضارعٌ مجزومٌ جوابُ الشّرطِ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: right"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">أو يكونُ الأوَّلُ مضارعًا والثَّاني ماضيًا كقولِكَ: (إن يُصلحْ زيدٌ عملَهُ غفرَ اللهُ له). </span></span></p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: right"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">(10) قوله: (وما):</span> مثالُهُ قولُهُ تعالى: <span style="color: green">{وما تفعلوا من خيرٍ يعلمْهُ اللهُ}:</span> </span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فما: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">اسمُ شرطٍ جازمٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتفعلوا: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشَّرطِ مجزومٌ وجزمُهُ حذفُ النّونِ، والواو فاعلٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">من خيرٍ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">جارٌّ ومجرورٌ متعلّقٌ بـ(تفعلوا).</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">ويعلمْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلٌ مضارعٌ مجزومٌ لأنَّه جوابُ الشَّرطِ، وعلامةُ جزمِهِ السّكونُ، والهاءُ مفعولٌ به في محلِّ نصبٍ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">واللهُ</span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">: فاعلٌ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وهذا أعني ما ذُكِرَ في هذه الآيةِ من أنَّ اللهَ يعلمُ الخيرَ من بابِ الاكتفاءِ كما في قولِهِ تعالى:<span style="color: green"> {سرابيلَ تقيكُمُ الحرَّ}</span> أي: والبردَ، </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وكما في قولِهِ تعالى:<span style="color: green"> {لا يرَوْنَ فيها شمسًا}</span> أي: ولا قمرًا، فهو من بابِ الاكتفاءِ بذكرِ أحدِ الشّيئين.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">واعلمْ أنّ</span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">َ (ما) وُضِعَتْ في الأصلِ لما لا يعقلُ كما في قولِهِ تعالى: <span style="color: green">{إنَّكم وما تعبدونَ من دونِ اللهِ}</span>فما واقعةٌ على الأصنامِ وهي غيرُ عاقلةٍ، وقد تُستعمَلُ في العاقلِ كما في قولِهِ تعالى: </span><span style="color: green">{فانكحُوا ما طابَ لكم من النّساءِ}. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <p style="text-align: right"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">(11) قوله<img src="" class="smilie smilie--sprite smilie--sprite3" alt=":(" title="Frown :(" loading="lazy" data-shortname=":(" />ومن):</span> هي موضوعةٌ للعاقلِ، ومثالُهُ قولُهُ تعالى: <span style="color: green">{من يعملْ سوءاً يُجزَ به}</span> وإعرابُهُ: </span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">مَنْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">اسمُ شرطٍ جازمٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">ويعملْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشّرطِ مجزومٌ بمَنْ، وجزمُهُ السّكونُ، والفاعلُ مستترٌ جوازًا تقديرُهُ هو عائدٌ على مَنْ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وسوءًا: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">مفعولٌ به منصوبٌ بفتحةٍ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">ويجزَ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">جوابُ الشَّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ حذفُ الألفِ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وقد تُستعملُ لغيرِ العاقلِ كقولِ الشَّاعرِ: </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <p style="text-align: right"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">أسربَ القطا هل مَنْ يعيرُ جناحَهُ لعـلــِّي إلـــى مـَنْ قـد هويتُ أطيرُ</span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">والشَّاهد في </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">(مَنْ) الأولى في البيتِ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <p style="text-align: right"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">(12)قوله: (ومهما):</span> كما في قولِهِ تعالى: </span><span style="color: green">{مهما تأتِنَا به من آيةٍ لتسحرَنَا بها فما نحنُ لك بمؤمنين}:</span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فمهما</span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">:اسمُ شرطٍ جازمٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتأتِ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشَّرطِ مجزومٌ بحذفِ الياءِ، والفاعلُ مستترٌ وجوبًا تقديرُهُ أنت، ونا: مفعولٌ في محلِّ نصبٍ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">ومن آيةٍ: بيانٌ لمهما.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <p style="text-align: right"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وقولُهُ: <span style="color: green">{فما نحنُ لك بمؤمنينَ}:</span> جملةٌ في محلِّ جزمٍ جوابُ الشّرطِ. </span></span></p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: right"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">(13) قوله: (وإذما):</span> كما في قولِ الشّاعرِ: </span></span></p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: right"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وإنَّك إذ ما تأتِ ما أنت آمرٌ بـه تـُلـْفِ مـن إيَّاهُ تـأمـرُ آتـيا</span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فـ</span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">(إذ ما): حرفُ شرطٍ جازمٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتأتِ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشَّرطِ مجزومٌ بحذفِ الياءِ، والفاعلُ مستترٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وقولُهُ: (تُلفِ): جوابُ الشَّرطِ مجزومٌ بحذفِ الياءِ، ومعناه تجدْ، والفاعلُ مستترٌ وجوباً تقديرُهُ أنت، ومَنْ: مفعولٌ في محلِّ نصبٍ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: right"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">(14) قوله: (وأيّ):</span> نحو قولِهِ تعالى: </span><span style="color: green">{أيًّا مّا تدعوا فلَهُ الأسماءُ الحسنى}: </span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فأيًّا: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">اسمُ شرطٍ جازمٌ يجزمُ فعلين، الأوَّلُ فعلُ الشَّرطِ والثَّاني جوابُهُ وجزاؤه،</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black"> وما: صلةٌ،</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black"> وتدعوا: فعلُ الشّرطِ مجزوم، وجزمُهُ حذفُ النّونِ، والواو فاعلٌ، </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وأيًّا: مفعولٌ به، فأيًّا عاملُ الجزمِ في تدعوا، وهو عاملٌ فيه النَّصبُ على المفعوليّةِ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وقولُهُ<span style="color: green">:{فلَهُ الأسماءُ الحسنى}:</span> </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">الفاءُ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">رابطةٌ للجوابِ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وله: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">جارٌّ ومجرورٌ خبرٌ مقدّمٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">والأسماءُ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">مبتدأ مؤخَّرٌ، والحسنى: وصفٌ للأسماءِ مرفوعٌ بضمَّةٍ مقدّرةٍ على الألفِ اللفظيَّةِ، والجملةُ في محلِّ جزمِ جوابِ الشّرطِ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <p style="text-align: right"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">(15) قوله: (ومتى):</span> ومثالُهُ قولُ الشّاعرِ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">متَى أَضَعِ العمامةَ تَعْرِفُوني </span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">فمتى:</span> </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">اسمُ شرطٍ جازمٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وأضعُ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشّرطِ مجزومٌ بمتى، وجزمُهُ السّكونُ وحُرّكَ بالكسرةِ للتّخلّصِ من التقاءِ السّاكنين، والفاعلُ مستترٌ وجوباً تقديرُهُ أنا.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">والعمامةَ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">مفعولٌ به منصوبٌ، ونصبُهُ فتحةٌ ظاهرةٌ في آخرِهِ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وقولُهُ: تعرفوني: جوابُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ حذفُ نونِ الرّفعِ، والنّونُ الموجودةُ نونُ الوقايةِ، والياءُ مفعولٌ به في محلِّ نصبٍ وأصلُهُ: تعرفونني.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy"> (16) قوله: (وأيَّانَ):</span> كما في قولِ الشّاعرِ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فأيّانَ ما تعدلْ بهِ الرّيحُ تنزلِ </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فأيَّانَ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">اسمُ شرطٍ جازمٌ، وما زائدةٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتعدلْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ، و(به) متعلّقٌ بـ(تعدلْ).</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">والرّيحُ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فاعلٌ، وتنزلِ: جوابُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ، وحُرِّكَ بالكسرةِ لأجلِ القافيةِ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <p style="text-align: right"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">(17) قوله: (وأين):</span> ومثالُهُ قولُهُ تعالى: </span><span style="color: green">{أينما تكونوا يدركْكُمُ الموتُ}: </span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فأين: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">اسمُ شرطٍ جازمٌ، وما: صلةٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتكونوا: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشّرطِ مجزومٌ وجزمُهُ حذفُ النّونِ، والواو فاعلٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">يدركْكُمُ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">جوابُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ سكونُ الكافِ الأولى، والكافُ الثّانيةُ مفعولٌ به في محلِّ نصبٍ، والميمُ حرفٌ دالّ على الجمعيَّةِ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">والموتُ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فاعلُ يدركْ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <p style="text-align: right"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">(18) (وأنَّى):</span> كما في قولِ الشّاعرِ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فأصبحتَ أنّى تأتِهَا تَسْتَجِرْ بها تجدْ حطبًا</span></span></p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: right"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">جزلا ونارًا تـأجَّجَا</span></span></p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فقوله: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">أنَّى: اسمُ شرطٍ جازمٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتأتِ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشّرطِ مجزومٌ بأنَّى وجزمُهُ حذفُ الياءِ، والفاعلُ مستترٌ وجوباً تقديرُهُ أنت، والهاءُ مفعولٌ في محلِّ نصبٍ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتستجرْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">بدلٌ من تأتِ، وبدلُ المجزومِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وقولُهُ تجدْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">جوابُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ، والفاعلُ مستترٌ وجوبا وتقديرُهُ أنت، وحطبًا: مفعولٌ به منصوبٌ بفتحةٍ ظاهرةٍ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وجزلا: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">صفةٌ لحطبًا منصوبٌ بفتحةٍ ظاهرةٍ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وناراً: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">الواو حرفُ عطفٍ، ناراً معطوفٌ على حطباً وهو منصوبٌ بفتحةٍ ظاهرةٍ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتأجّجا: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلٌ مضارعٌ مبنيٌّ على الفتحِ لاتّصالِهِ بنونِ التّوكيدِ المنقلبةِ ألفا في الوقفِ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <p style="text-align: right"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">(19) قوله: (وحيثما):</span> كما في قولِ الشّاعرِ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">حيثما تستقمْ يقدّرْ لك الل هُ نجـاحـًا في غابرِ الأزمانِ</span></span></p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: right"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">أي: في الأزمنةِ المستقبلةِ.</span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فحيثما: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">اسمُ شرطٍ جازمٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتستقمْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشّرطِ مجزومٌ وجزمُهُ السّكونُ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">ويقدّرْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">جوابُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">ولك: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">جارٌّ ومجرورٌ متعلّقٌ بيقدّرْ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">واللهُ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فاعلٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وقولُهُ: في غابرِ الأزمانِ: جارٌّ ومجرورٌ متعلّقٌ بنجاحاً، ونجاحًا: مفعولٌ به منصوبٌ، ونصبُهُ فتحةٌ ظاهرةٌ في آخرِهِ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: right"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">(20) قوله: (وكيفما):</span> كما تقولُ: كيفما تجلسْ أجلسْ.</span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فكيفما: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">اسمُ شرطٍ جازمٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتجلسْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وأجلسْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">جوابُ الشّرطِ مجزومٌ وجزمُهُ السّكونُ. </span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <p style="text-align: right"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black"><span style="color: navy">(21) قوله: (وإذا في الشّعر خاصّة):</span> كما في قولِ الشّاعرِ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وإذا تصبْكَ خصاصةٌ فتحمَّلِ </span></span></p></p> <p style="text-align: center"><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فإذا: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">اسمُ شرطٍ جازمٌ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وتصبْ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فعلُ الشّرطِ مجزومٌ وجزمُهُ السّكونُ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وخصاصةٌ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">فاعلُ تصبْ، والكافُ مفعولُهُ.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black">وقوله فتحمَّلِ: </span></span><span style="font-size: 18px"><span style="color: black">الفاءُ رابطةٌ للجوابِ،</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"><strong> <span style="font-family: 'arial black'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"> <span style="font-size: 18px"><span style="color: black"> وتحمَّلِ: فعلُ أمرٍ مبنيٌّ على السّكونِ حُرّكَ بالكسرةِ لأجلِ القافيةِ، والجملةُ جوابُ الشّرطِ والفاعلُ مستترٌ وجوبا تقديرُهُ أنت.</span></span></span></span></span></strong></p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p> <p style="text-align: center"><span style="font-family: 'traditional arabic'"><span style="font-size: 18px"><span style="color: #000000"><p style="text-align: center"><p style="text-align: center"> </p> </p></p> <p style="text-align: center"></span></span></span></p></blockquote><p></p>
[QUOTE="ام عمران, post: 10340, member: 342"] [font=traditional arabic][size=5][color=black][color=blue]و[b][font=arial black]أمَّا القسمُ الثَّانِي:[/font][/b][/color] [/color][/size][/font][size=5][b][font=arial black] [/font][/b][/size] [center][size=5][b][font=arial black][color=#000000][color=black]- وهُوَ مَا يجزمُ فعلينِ،[/color][/color][/font][/b][/size] [size=5][b][font=arial black][color=#000000] [color=black] ويُسَمَّى أوَّلُهمَا فِعْلَ الشّرطِ،[/color][/color][/font][/b][/size] [size=5][b][font=arial black][color=#000000] [color=black] وثانيهمَا جوابَ الشّرطِ وجَزاءَهُ [/color][/color][/font][/b][/size] [size=5][b][font=arial black][color=#000000] [color=black][color=blue]- فهُوَ عَلَى أرْبَعَةِ أنواعٍ:[/color] [/color][/color][/font][/b][/size] [size=5][b][font=arial black][color=#000000] [/color][/font][/b][/size][/center] [size=5][b][font=arial black][color=blue]النّوعُ الأوَّلُ:[/color][/font][font=arial black][color=black]حَرْفٌ باتِّفاقٍ.[/color] [/font][font=arial black][color=black][color=blue]والنّوعُ الثَّانِي:[/color] [/color][/font][font=arial black][color=black]اسْمٌ باتِّفاقٍ.[/color] [/font][font=arial black][color=black][color=blue]والنّوعُ الثَّالثُ:[/color] [/color][/font][font=arial black][color=black]حَرْفٌ عَلَى الأصحِّ.[/color] [/font][font=arial black][color=black][color=blue]والنّوعُ الرَّابعُ:[/color] [/color][/font][font=arial black][color=black]اسْمٌ عَلَى الأصحِّ.[/color] [/font][font=arial black][color=black][color=blue]أمَّا النّوعُ الأوَّلُ:[/color] [/color][/font][/b][/size] [center][size=5][b][font=arial black][color=#000000][color=black]فهُوَ [color=navy](إِنْ)[/color] وحدَهُ، نحْوُ (إِنْ تُذَاكِرْ تَنْجَحْ): [/color][/color][/font][/b][/size][/center] [size=5][b][font=arial black] [/font][font=arial black][color=black]فَإِنْ: [/color][/font][font=arial black][color=black]حَرْفُ شرطٍ جازمٌ باتِّفاقِ النّحاةِ،[/color] [/font][font=arial black][color=black] يجزمُ فعليْنِ: الأوَّلُ فِعْلُ الشّرطِ، والثَّانِي جوابُهُ وجزاؤُهُ، [/color] [/font][font=arial black][color=black]و (تُذَاكِرْ): فِعْلٌ مُضَارِعٌ فِعْلُ الشّرطِ مَجْزُومٌ بإنْ وعَلامَةُ جَزْمِهِ السُّكونُ، وفاعلُهُ ضميرٌ مستترٌ فيهِ وجوباً تقديرُهُ أنتَ.[/color] [/font][font=arial black][color=black]و (تَنْجَحْ)[/color][/font][font=arial black][color=black]: فِعْلٌ مُضَارِعٌ جوابُ الشّرطِ وجزاؤُهُ، مَجْزُومٌ بإنْ، وعَلامَةُ جَزْمِهِ السُّكونُ، وفاعلُهُ ضميرٌ مستترٌ فيهِ وجوباً تقديرُه أنتَ.[/color] [/font][font=arial black][color=black][color=blue]وأمَّا النّوعُ الثَّانِي:[/color] [/color][/font][/b][/size] [center][size=5][b][font=arial black][color=#000000][color=black]- وهُوَ المتَّفقُ عَلَى أنَّهُ اسمٌ- فتسعةُ أسماءٍ، وَهِيَ: [/color][/color][/font][/b][/size][/center] [size=5][b][font=arial black] [/font][font=arial black][color=navy]مَنْ، وَمَا، وَأَي، وَمَتى، وَأَيَّانَ، وَأَيْنَ، وَأَنَّى، وَحَيْثُمَا، وَكَيْفَمَا.[/color] [/font][font=arial black][color=black]-[/color][/font][font=arial black][color=black]فمِثالُ [color=navy](مَنْ)[/color] قوْلُكَ: (مَنْ يُكْرِمْ جَارَهُ يُحْمَدْ) و(مَنْ يُذَاكِرْ يَنْجَحْ) [/color] [/font][font=arial black][color=black]وقولُهُ تعالَى: [/color][color=green]{فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ}.[/color] [/font][font=arial black][color=black]-[/color][/font][font=arial black][color=black]ومِثالُ[color=navy] (ما)[/color] قوْلُكَ: (مَا تَصْنَعْ تُجْزَ بِهِ) و(مَا تَقْرَأْ تَسْتَفِدْ مِنْهُ)[/color] [/font][font=arial black][color=black] وقوله تعالى:[/color][color=green] {مَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُم}.[/color] [/font][font=arial black][color=black]-[/color][/font][font=arial black][color=black]ومِثالُ [color=navy](أي)[/color] قوْلُكَ: (أَيَّ كِتَابٍ تَقْرَأْ تَسْتَفِدْ مِنْهُ)،[/color] [/font][font=arial black][color=black] وقوله تعالى:[/color][color=green] {أَيّاً مَا تَدْعُوا فَلَهُ الأَسْمَاءُ الحُسْنَى}. [/color] [/font][font=arial black][color=black]-[/color][/font][font=arial black][color=black]ومِثالُ [color=navy](مَتَى)[/color] قوْلُكَ: (مَتَى تَلْتَفِتْ إِلَى وَاجِبِكَ تَنَلْ رِضَا رَبِّكَ)، وقولُ الشَّاعرِ: [/color] [/font][/b][/size] [center][size=5][b][font=arial black][color=#000000][color=black]أَنـَا ابـْنُ جَلاَ وَطَلاّعُ الثَّنـَايَا مَتَى أَضَعِ العِمَامَةَ تَعْرِفُونِي[/color][/color][/font][/b][/size][/center] [size=5][b][font=arial black] [/font][font=arial black][color=black]-[/color][/font][font=arial black][color=black]ومِثالُ[color=navy] (أَيَّانَ)[/color] قوْلُكَ: (أَيَّانَ تَلْقَنِي أُكْرِمْكَ)، وقولُ الشَّاعرِ: [/color] [/font][/b][/size] [center][size=5][b][font=arial black][color=#000000][color=black]فَأَيَّانَ مَا تَعْدِلْ بِهِ الرِّيِحُ تَنْزِلِ [/color][/color][/font][/b][/size][/center] [size=5][b][font=arial black] [/font][font=arial black][color=black]-[/color][/font][font=arial black][color=black]ومِثالُ [color=navy](أَيْنَمَا)[/color] قوْلُكَ: (أَيْنَمَا تَتَوَجَّهْ تَلْقَ صَدِيقاً)[/color] [/font][font=arial black][color=black] وقولُهُ تعالَى: [color=green]{أَيْنَمَا يُوَجِّهْهُ لا يَأْتِ بِخَيْرٍ}[/color] وقوله: [/color][color=green]{أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِككُّمُ المَوْتُ}.[/color] [/font][font=arial black][color=black]-[/color][/font][font=arial black][color=black]ومِثالُ: [color=navy](حَيْثُمَا)[/color] قولُ الشَّاعرِ: [/color] [/font][/b][/size] [center][size=5][b][font=arial black][color=#000000][color=black]حَيْثُمَا تَسْتَقِمْ يُقَدِّرْ لَكَ اللَّ هُ نـَجَاحاً فِي غَابِرِ الأَزْمَانِ[/color][/color][/font][/b][/size][/center] [size=5][b][font=arial black] [/font][font=arial black][color=black]- [/color][/font][font=arial black][color=black]ومِثالُ [color=navy](كَيْفَمَا)[/color] قوْلُكَ: (كَيْفَمَا تَكُنِ الأُمَّةُ يَكُنِ الوُلاَةُ) و(كَيْفَمَا تَكُنْ نِيَّتُكَ يَكُنْ ثَوَابُ اللَّهِ لَكَ).[/color] [/font][/b][/size] [center][size=5][b][font=arial black][color=#000000][color=black]ويُزادُ عَلَى هذِهِ الأسْمَاءِ التّسعةِ[color=navy] (إِذَا)[/color] فِي الشِّعرِ كمَا قالَ المؤلِّفُ، وذلكَ ضرورةٌ نحْوُ قوْلِ الشَّاعرِ: [/color][/color][/font][/b][/size][/center] [size=5][b][font=arial black] [/font][font=arial black][color=black]اسـْتَغْنِ [/color][/font][font=arial black][color=black]مَا أَغْنَاكَ رَبُّكَ بِالغِنَى وَإِذَا تُصِبْكَ خَصَاصَةٌ فَتَجَمَّلِ[/color] [/font][font=arial black][color=black][color=blue]وأمَّا النّوعُ الثَّالثُ:[/color] [/color][/font][/b][/size] [center][size=5][b][font=arial black][color=#000000][color=black]- وهُوَ مَا اختُلِفَ فِي أنَّهُ اسْمٌ أوْ حَرْفٌ، والأصحُّ أنَّهُ حَرْفٌ- فذلكَ حَرْفٌ واحدٌ وهُوَ [color=navy](إِذْمَا)[/color] ومِثَالُهُ قولُ الشَّاعرِ: [/color][/color][/font][/b][/size][/center] [size=5][b][font=arial black] [/font][/b][/size] [center][size=5][b][font=arial black][color=#000000][color=black]وَإِنَّكَ إِذْمَا تَأْتِ مَا أَنْتَ آمِرٌ بـِهِ تـُلـفِ مـَنْ إِيَّاهُ تـَأْمُرُ آتـِيَا[/color][/color][/font][/b][/size][/center] [size=5][b][font=arial black] [/font][font=arial black][color=black][color=blue]وأمَّا النّوعُ الرَّابعُ:[/color] [/color][/font][/b][/size] [center][size=5][b][font=arial black][color=#000000][color=black]- وهُوَ مَا اختُلِفَ فِي أنَّهُ اسْمٌ أوْ حَرْفٌ، والأصحُّ أنَّهُ اسمٌ- فذلكَ كلِمَةٌ واحدةٌ، وَهِيَ [color=navy](مَهْمَا)[/color] ومِثَالُهَا قولُهُ تعالَى: [color=green]{وَقَالُوا مَهْمَا تَأْتِنَا بِهِ مِنْ آيَةٍ لِتَسْحَرَنَا بِهَا فَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنينَ}[/color] وقولُ الشَّاعرِ: [/color][/color][/font][/b][/size][/center] [size=5][b][font=arial black] [/font][/b][/size] [center][font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black][size=5][color=black]وَإِنَّكَ مـَهـْمــَا تُعْطِ بَطْنـَكَ سُؤْلَهُ وَفَرْجَكَ نَالاَ مُنْتَهَى الذَّمِّ أَجْمَعَا[/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=black]أمثلة :[/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000][size=5][color=black][color=navy]مثالُ (إنْ):[/color] كما في قولِهِ تعالى: [color=green]{إنْ أحسنتُمْ أحسنتُمْ لأنفسِكُم}[/color]، وتقولُ في إعرابِهِ: [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]إن: [/color][/size][size=5][color=black]حرفُ شرطٍ جازمٌ يجزمُ فعلين الأوَّلُ فعلُ الشَّرطِ والثَّاني جوابُهُ وجزاؤه.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]أحسنْ: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشَّرطِ وهو ماضٍ محلُّهُ جزمٌ، والتَّاءُ ضميرُ المخاطبِ فاعلٌ، والميمُ علامةُ الجمعِ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وأحسنتُم:[/color][/size][size=5][color=black]الثَّاني في محلِّ جزم جوابُ الشّرطِ، فالشَّرطُ والجوابُ ماضيان في هذا المثالِ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [right][size=5][color=black]وتارةً يكونان مضارعين كما في قولِهِ تعالى: [/color][color=green]{وإن تعودُوا نَعُدْ}: [/color][/size][/right] [size=5][color=black]إن: [/color][/size][size=5][color=black]حرفُ شرطٍ جازمٌ يجزمُ فعلين الأوَّلُ فعلُ الشَّرطِ، والثَّاني جوابُهُ وجزاؤه.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]تعودوا: [/color][/size][size=5][color=black]فعلٌ مضارعٌ فعلُ الشَّرطِ مجزومٌ بإنْ، وجزمُهُ حذفُ النّونِ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وقولُهُ: نَعُدْ: جوابُ الشَّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ وهو فعلٌ مضارعٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتارةً يكونان مختلفين [/color][/size][size=5][color=black]بأن يكونَ الأوَّلُ ماضيًا مثلاً والثَّاني مضارعًا كما في قولِهِ تعالى: [color=green]{مَنْ كانَ يريدُ حرثَ الآخرةِ نزِدْ له في [/color][color=green]حَرْثِهِ}:[/color] [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]فكان: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشّرطِ في محلِّ جزمٍ بِمَنْ الشّرطيَّةِ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وقولُهُ: نَزِدْ: فعلٌ مضارعٌ مجزومٌ جوابُ الشّرطِ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000][right] [size=5][color=black]أو يكونُ الأوَّلُ مضارعًا والثَّاني ماضيًا كقولِكَ: (إن يُصلحْ زيدٌ عملَهُ غفرَ اللهُ له). [/color][/size][/right] [/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000][right] [size=5][color=black][color=navy](10) قوله: (وما):[/color] مثالُهُ قولُهُ تعالى: [color=green]{وما تفعلوا من خيرٍ يعلمْهُ اللهُ}:[/color] [/color][/size][/right] [size=5][color=black]فما: [/color][/size][size=5][color=black]اسمُ شرطٍ جازمٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتفعلوا: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشَّرطِ مجزومٌ وجزمُهُ حذفُ النّونِ، والواو فاعلٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]من خيرٍ: [/color][/size][size=5][color=black]جارٌّ ومجرورٌ متعلّقٌ بـ(تفعلوا).[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]ويعلمْ: [/color][/size][size=5][color=black]فعلٌ مضارعٌ مجزومٌ لأنَّه جوابُ الشَّرطِ، وعلامةُ جزمِهِ السّكونُ، والهاءُ مفعولٌ به في محلِّ نصبٍ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]واللهُ[/color][/size][size=5][color=black]: فاعلٌ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وهذا أعني ما ذُكِرَ في هذه الآيةِ من أنَّ اللهَ يعلمُ الخيرَ من بابِ الاكتفاءِ كما في قولِهِ تعالى:[color=green] {سرابيلَ تقيكُمُ الحرَّ}[/color] أي: والبردَ، [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وكما في قولِهِ تعالى:[color=green] {لا يرَوْنَ فيها شمسًا}[/color] أي: ولا قمرًا، فهو من بابِ الاكتفاءِ بذكرِ أحدِ الشّيئين.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]واعلمْ أنّ[/color][/size][size=5][color=black]َ (ما) وُضِعَتْ في الأصلِ لما لا يعقلُ كما في قولِهِ تعالى: [color=green]{إنَّكم وما تعبدونَ من دونِ اللهِ}[/color]فما واقعةٌ على الأصنامِ وهي غيرُ عاقلةٍ، وقد تُستعمَلُ في العاقلِ كما في قولِهِ تعالى: [/color][color=green]{فانكحُوا ما طابَ لكم من النّساءِ}. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [right][size=5][color=black][color=navy](11) قوله:(ومن):[/color] هي موضوعةٌ للعاقلِ، ومثالُهُ قولُهُ تعالى: [color=green]{من يعملْ سوءاً يُجزَ به}[/color] وإعرابُهُ: [/color][/size][/right] [size=5][color=black]مَنْ: [/color][/size][size=5][color=black]اسمُ شرطٍ جازمٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]ويعملْ: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشّرطِ مجزومٌ بمَنْ، وجزمُهُ السّكونُ، والفاعلُ مستترٌ جوازًا تقديرُهُ هو عائدٌ على مَنْ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وسوءًا: [/color][/size][size=5][color=black]مفعولٌ به منصوبٌ بفتحةٍ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]ويجزَ: [/color][/size][size=5][color=black]جوابُ الشَّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ حذفُ الألفِ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وقد تُستعملُ لغيرِ العاقلِ كقولِ الشَّاعرِ: [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [right][size=5][color=black]أسربَ القطا هل مَنْ يعيرُ جناحَهُ لعـلــِّي إلـــى مـَنْ قـد هويتُ أطيرُ[/color][/size][/right] [size=5][color=black]والشَّاهد في [/color][/size][size=5][color=black](مَنْ) الأولى في البيتِ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [right][size=5][color=black][color=navy](12)قوله: (ومهما):[/color] كما في قولِهِ تعالى: [/color][color=green]{مهما تأتِنَا به من آيةٍ لتسحرَنَا بها فما نحنُ لك بمؤمنين}:[/color][/size][/right] [size=5][color=black]فمهما[/color][/size][size=5][color=black]:اسمُ شرطٍ جازمٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتأتِ: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشَّرطِ مجزومٌ بحذفِ الياءِ، والفاعلُ مستترٌ وجوبًا تقديرُهُ أنت، ونا: مفعولٌ في محلِّ نصبٍ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]ومن آيةٍ: بيانٌ لمهما.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [right][size=5][color=black]وقولُهُ: [color=green]{فما نحنُ لك بمؤمنينَ}:[/color] جملةٌ في محلِّ جزمٍ جوابُ الشّرطِ. [/color][/size][/right] [/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000][right] [size=5][color=black][color=navy](13) قوله: (وإذما):[/color] كما في قولِ الشّاعرِ: [/color][/size][/right] [/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000][right] [size=5][color=black]وإنَّك إذ ما تأتِ ما أنت آمرٌ بـه تـُلـْفِ مـن إيَّاهُ تـأمـرُ آتـيا[/color][/size][/right] [size=5][color=black]فـ[/color][/size][size=5][color=black](إذ ما): حرفُ شرطٍ جازمٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتأتِ: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشَّرطِ مجزومٌ بحذفِ الياءِ، والفاعلُ مستترٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وقولُهُ: (تُلفِ): جوابُ الشَّرطِ مجزومٌ بحذفِ الياءِ، ومعناه تجدْ، والفاعلُ مستترٌ وجوباً تقديرُهُ أنت، ومَنْ: مفعولٌ في محلِّ نصبٍ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000][right] [size=5][color=black][color=navy](14) قوله: (وأيّ):[/color] نحو قولِهِ تعالى: [/color][color=green]{أيًّا مّا تدعوا فلَهُ الأسماءُ الحسنى}: [/color][/size][/right] [size=5][color=black]فأيًّا: [/color][/size][size=5][color=black]اسمُ شرطٍ جازمٌ يجزمُ فعلين، الأوَّلُ فعلُ الشَّرطِ والثَّاني جوابُهُ وجزاؤه،[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black] وما: صلةٌ،[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black] وتدعوا: فعلُ الشّرطِ مجزوم، وجزمُهُ حذفُ النّونِ، والواو فاعلٌ، [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وأيًّا: مفعولٌ به، فأيًّا عاملُ الجزمِ في تدعوا، وهو عاملٌ فيه النَّصبُ على المفعوليّةِ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وقولُهُ[color=green]:{فلَهُ الأسماءُ الحسنى}:[/color] [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]الفاءُ: [/color][/size][size=5][color=black]رابطةٌ للجوابِ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وله: [/color][/size][size=5][color=black]جارٌّ ومجرورٌ خبرٌ مقدّمٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]والأسماءُ: [/color][/size][size=5][color=black]مبتدأ مؤخَّرٌ، والحسنى: وصفٌ للأسماءِ مرفوعٌ بضمَّةٍ مقدّرةٍ على الألفِ اللفظيَّةِ، والجملةُ في محلِّ جزمِ جوابِ الشّرطِ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [right][size=5][color=black][color=navy](15) قوله: (ومتى):[/color] ومثالُهُ قولُ الشّاعرِ: [/color][/size][size=5][color=black]متَى أَضَعِ العمامةَ تَعْرِفُوني [/color][/size][/right] [size=5][color=black][color=navy]فمتى:[/color] [/color][/size][size=5][color=black]اسمُ شرطٍ جازمٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وأضعُ: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشّرطِ مجزومٌ بمتى، وجزمُهُ السّكونُ وحُرّكَ بالكسرةِ للتّخلّصِ من التقاءِ السّاكنين، والفاعلُ مستترٌ وجوباً تقديرُهُ أنا.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]والعمامةَ: [/color][/size][size=5][color=black]مفعولٌ به منصوبٌ، ونصبُهُ فتحةٌ ظاهرةٌ في آخرِهِ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وقولُهُ: تعرفوني: جوابُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ حذفُ نونِ الرّفعِ، والنّونُ الموجودةُ نونُ الوقايةِ، والياءُ مفعولٌ به في محلِّ نصبٍ وأصلُهُ: تعرفونني.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black][color=navy] (16) قوله: (وأيَّانَ):[/color] كما في قولِ الشّاعرِ: [/color][/size][size=5][color=black]فأيّانَ ما تعدلْ بهِ الرّيحُ تنزلِ [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]فأيَّانَ: [/color][/size][size=5][color=black]اسمُ شرطٍ جازمٌ، وما زائدةٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتعدلْ: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ، و(به) متعلّقٌ بـ(تعدلْ).[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]والرّيحُ: [/color][/size][size=5][color=black]فاعلٌ، وتنزلِ: جوابُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ، وحُرِّكَ بالكسرةِ لأجلِ القافيةِ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [right][size=5][color=black][color=navy](17) قوله: (وأين):[/color] ومثالُهُ قولُهُ تعالى: [/color][color=green]{أينما تكونوا يدركْكُمُ الموتُ}: [/color][/size][/right] [size=5][color=black]فأين: [/color][/size][size=5][color=black]اسمُ شرطٍ جازمٌ، وما: صلةٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتكونوا: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشّرطِ مجزومٌ وجزمُهُ حذفُ النّونِ، والواو فاعلٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]يدركْكُمُ: [/color][/size][size=5][color=black]جوابُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ سكونُ الكافِ الأولى، والكافُ الثّانيةُ مفعولٌ به في محلِّ نصبٍ، والميمُ حرفٌ دالّ على الجمعيَّةِ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]والموتُ: [/color][/size][size=5][color=black]فاعلُ يدركْ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [right][size=5][color=black][color=navy](18) (وأنَّى):[/color] كما في قولِ الشّاعرِ: [/color][/size][size=5][color=black]فأصبحتَ أنّى تأتِهَا تَسْتَجِرْ بها تجدْ حطبًا[/color][/size][/right] [/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000][right] [size=5][color=black]جزلا ونارًا تـأجَّجَا[/color][/size][/right] [/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]فقوله: [/color][/size][size=5][color=black]أنَّى: اسمُ شرطٍ جازمٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتأتِ: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشّرطِ مجزومٌ بأنَّى وجزمُهُ حذفُ الياءِ، والفاعلُ مستترٌ وجوباً تقديرُهُ أنت، والهاءُ مفعولٌ في محلِّ نصبٍ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتستجرْ: [/color][/size][size=5][color=black]بدلٌ من تأتِ، وبدلُ المجزومِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وقولُهُ تجدْ: [/color][/size][size=5][color=black]جوابُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ، والفاعلُ مستترٌ وجوبا وتقديرُهُ أنت، وحطبًا: مفعولٌ به منصوبٌ بفتحةٍ ظاهرةٍ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وجزلا: [/color][/size][size=5][color=black]صفةٌ لحطبًا منصوبٌ بفتحةٍ ظاهرةٍ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وناراً: [/color][/size][size=5][color=black]الواو حرفُ عطفٍ، ناراً معطوفٌ على حطباً وهو منصوبٌ بفتحةٍ ظاهرةٍ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتأجّجا: [/color][/size][size=5][color=black]فعلٌ مضارعٌ مبنيٌّ على الفتحِ لاتّصالِهِ بنونِ التّوكيدِ المنقلبةِ ألفا في الوقفِ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [right][size=5][color=black][color=navy](19) قوله: (وحيثما):[/color] كما في قولِ الشّاعرِ: [/color][/size][size=5][color=black]حيثما تستقمْ يقدّرْ لك الل هُ نجـاحـًا في غابرِ الأزمانِ[/color][/size][/right] [/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000][right] [size=5][color=black]أي: في الأزمنةِ المستقبلةِ.[/color][/size][/right] [size=5][color=black]فحيثما: [/color][/size][size=5][color=black]اسمُ شرطٍ جازمٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتستقمْ: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشّرطِ مجزومٌ وجزمُهُ السّكونُ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]ويقدّرْ: [/color][/size][size=5][color=black]جوابُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]ولك: [/color][/size][size=5][color=black]جارٌّ ومجرورٌ متعلّقٌ بيقدّرْ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]واللهُ: [/color][/size][size=5][color=black]فاعلٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وقولُهُ: في غابرِ الأزمانِ: جارٌّ ومجرورٌ متعلّقٌ بنجاحاً، ونجاحًا: مفعولٌ به منصوبٌ، ونصبُهُ فتحةٌ ظاهرةٌ في آخرِهِ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000][right] [size=5][color=black][color=navy](20) قوله: (وكيفما):[/color] كما تقولُ: كيفما تجلسْ أجلسْ.[/color][/size][/right] [size=5][color=black]فكيفما: [/color][/size][size=5][color=black]اسمُ شرطٍ جازمٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتجلسْ: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشّرطِ مجزومٌ، وجزمُهُ السّكونُ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وأجلسْ: [/color][/size][size=5][color=black]جوابُ الشّرطِ مجزومٌ وجزمُهُ السّكونُ. [/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [right][size=5][color=black][color=navy](21) قوله: (وإذا في الشّعر خاصّة):[/color] كما في قولِ الشّاعرِ: [/color][/size][size=5][color=black]وإذا تصبْكَ خصاصةٌ فتحمَّلِ [/color][/size][/right] [size=5][color=black]فإذا: [/color][/size][size=5][color=black]اسمُ شرطٍ جازمٌ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وتصبْ: [/color][/size][size=5][color=black]فعلُ الشّرطِ مجزومٌ وجزمُهُ السّكونُ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وخصاصةٌ: [/color][/size][size=5][color=black]فاعلُ تصبْ، والكافُ مفعولُهُ.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black]وقوله فتحمَّلِ: [/color][/size][size=5][color=black]الفاءُ رابطةٌ للجوابِ،[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center][b][font=arial black] [/font][font=arial black][size=5][color=#000000] [size=5][color=black] وتحمَّلِ: فعلُ أمرٍ مبنيٌّ على السّكونِ حُرّكَ بالكسرةِ لأجلِ القافيةِ، والجملةُ جوابُ الشّرطِ والفاعلُ مستترٌ وجوبا تقديرُهُ أنت.[/color][/size][/color][/size][/font][/b][/center] [/center] [/color][/size][/font] [font=traditional arabic][size=5][color=#000000][center][center] [/center] [/center] [/color][/size][/font][/center] [/QUOTE]
الإسم
التحقق
اكتب معهد الماهر
رد
الرئيسية
المنتديات
القسم الثقافي
ركن اللغة العربية
ركـــن خاص بالأجرومية
جوازم الفعل المضارع